طرح ملی هوش مصنوعی هم وزن طرح‌های حوزه امنیت ملی است
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، مصطفی طاهری، رئیس کمیته فناوری کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، در گفتگو با خبرنگار حوزه هوش مصنوعی خبرگزاری صدا و سیما، با اشاره به ضرورت توجه به تحولات اخیر در حوزه امنیتی و سایبری، بر نقش حیاتی هوش مصنوعی در آینده دفاعی و اقتصادی کشور تأکید کرد و گفت: باید توجه داشت اقدامات قابل مشاهده‌ی امنیتی و سخت‌افزاری فقط یک روی سکه است؛ آن روی سکه که حوزه‌ای نرم و مهم‌تر است، مربوط به فضای مجازی، هوش مصنوعی و جنگ سایبری است. در این جنگ بار‌ها شنیده شد که دشمن چگونه از شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌هایی مانند واتساپ و حتی از هوش مصنوعی بهره گرفته است.
طرح ملی هوش مصنوعی هم وزن طرح‌های حوزه امنیت ملی است
نایب‌رئیس فراکسیون هوش مصنوعی مجلس افزود: در جریان جنگ اخیر، برخی واقعیت‌ها بیش از پیش نمایان شد. مجلس شورای اسلامی در طول دوازده روز دفاع مقدس، اقدامات قابل‌توجهی انجام داد. برای مثال، تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، یا ورود به مقوله‌ی تنظیم مقررات پهپاد‌های غیرنظامی که پیش از آن قانونی برایش تدوین نشده بود، در همین فرصت کوتاه بررسی و پیگیری شد. همچنین طرح تشدید مجازات جاسوس‌ها نیز در دستور کار قرار گرفت.
در کشور ما پیش‌نویس قانون هوش مصنوعی حدود یک سال پیش تهیه و به مجلس تقدیم شد. این قانون اکنون در کمیسیون آموزش در مرحله‌ی بررسی جزئیات است تا پیشنهادات احتمالا را به کمیسیون صنایع اعلام کند. همان‌گونه که مجلس در شرایط جنگی برای تشدید مجازات جاسوس‌ها تشکیل جلسه داد، اگر به اهمیت هوش مصنوعی هم توجه می‌شد؛ قوانین مرتبط با حوزه هوش مصنوعی زودتر به سرانجام می‌رسید. امیدوارم که قانون‌گذاری برای هوش مصنوعی در کشور سریعتر اتفاق بیفتد. در حال حاضر کمیسیون صنایع و معادن مجلس باید روند رسیدگی به این قانون را تسریع کند و امیدوارم با اولویت قرار دادنش، تا چند روز آینده آن را تصویب کند.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، با اشاره به اینکه هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف نظامی کاربرد دارد گفت: در سطح جهانی، استفاده از هوش مصنوعی در حوزه‌های نظامی در دو راهبرد دفاعی و تهاجمی مورد استفاده قرار میگیرد. نیرو‌های مسلح ما از اهمیت هوش مصنوعی آگاه هستند و پیشرفت‌های خوبی در این زمینه اتفاق افتاده.
هوش مصنوعی با پیش بینی مبتنی بر تحلیل داده دست فرماندهان نظامی را پر می کند
آقای طاهری در ادامه گفت: هوش مصنوعی کاربرد‌های متنوع و متعددی در امور نظامی دارد؛ از جمله شبیه‌سازی و آموزش نظامی که هوش مصنوعی می‌تواند محیط‌های واقعی جنگ را در بستر مجازی بازسازی کند تا نیرو‌ها بدون خطر، تمرین کنند، آموزش ببینند و ارزیابی شوند. با استفاده از این فناوری نیرو‌های نظامی می‌توانند به بیشترین مهارت با کمترین هزینه برسند. شبیه سازی کمک می‌کند که نیرو‌های نظامی اتفاقات پیشبینی نشده در جنگ را نیز تجربه کنند و بار‌ها آموزش ببینند.
نایب‌رئیس فراکسیون هوش مصنوعی مجلس با اشاره به کاربرد هوش مصنوعی در حوزه شناسایی، تحلیل و ردیابی هدف گفت: هوش مصنوعی نقش جدی و اثرگذاری در این زمینه دارد. با ورودی‌هایی نظیر اطلاعات ماهواره‌ای، پهپادها، دوربین‌های حرارتی، رادار‌ها و داده‌های دیگر، سیستم هوش مصنوعی می‌تواند اهداف را شناسایی، دسته‌بندی و ردیابی کند و در اختیار فرماندهان قرار دهد. هرچه ورودی این داده‌ها به هوش مصنوعی بیشتر و دقیق‌تر باشد، خروجی بهتری به دست خواهد آمد. این ردیابی می‌تواند شامل اشخاص، خودروها، پهپادها، هواپیما یا تسلیحات دشمن باشد.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در ادامه گفت: در حوزه جنگ سایبری، هوش مصنوعی در هر دو سوی دفاع و حمله در فضای مجازی، کاربرد جدی دارد؛ از اختلال در شبکه‌های دیجیتال دشمن تا جلوگیری از نفوذ! حوزه سیستم‌های خودمختار تسلیحاتی، خطرناک‌ترین و غیراخلاقی‌ترین کاربرد هوش مصنوعی است. مانند پهپاد‌های هاروپ رژیم صهیونیستی که به صورت خودمختار و بدون دخالت انسان تصمیم‌گیری و حمله می‌کنند. این‌گونه سیستم‌ها از جنجالی‌ترین و غیر اخلاقی‌ترین استفاده‌ها از هوش مصنوعی به شمار می‌روند.
رئیس کمیته فناوری کمیسیون صنایع و معادن مجلس با اشاره به کاربرد هوش مصنوعی در تحلیل اطلاعات و تصمیم‌سازی فرماندهان گفت: هوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل داده‌های میدانی، پیشنهاداتی برای بهینه‌سازی عملیات، پیشبینی عملیات دشمن و کاهش تلفات ارائه کند. در جنگ الکترونیک هم، در اخلال رادیویی و مقابله با تجهیزات ارتباطی دشمن نقش‌آفرین است.
سازمان ملی هوش مصنوعی باید زودتر با راهبری این حوزه، بین دستگاه‌ها تقسیم کار کند
آقای طاهری ضمن اشاره به خلا‌های مدیریتی در حوزه هوش مصنوعی گفت: با توجه به شرایط امروز و اقدامات دشمنان جمهوری اسلامی ایران در جنگ ترکیبی و هوشمند، کشور ما نمی‌تواند در حوزه هوش مصنوعی دچار تأخیر یا عقب‌ماندگی باشد. جدی‌ترین اقدام دشمن راه انداختن یک جنگ سخت است که ما شاهد آن بودیم. قطعا نقش هوش مصنوعی در این شرایط خیلی پررنگ است.
نایب‌رئیس فراکسیون هوش مصنوعی با اشاره به نقش کلیدی سازمان ملی هوش مصنوعی در توسعه این فناوری تاکید کرد: متاسفانه ما در زمینه مدیریت هوش مصنوعی فرصت سوزی داشتیم. اگر طبق ابلاغ صورت گرفته، در یک سال گذشته سازمان ملی هوش مصنوعی زیر نظر دولت شروع به کار کرده بود و امور و تکالیف خودش را جلو برده بود، امروز ما پیشرفت بیشتری در توسعه هوش مصنوعی داشتیم، اما بخشی نگری در امور سازمانی این کار را عقب نگه داشت. در حال حاضر ورود مجلس به این امر باعث خواهد شد که سرعت بیشتری به کار داده شود.
آقای طاهری در ادامه گفت: ذینفعان این قانون که انگیزه‌های بالایی برای کار در حوزه هوش مصنوعی دارند، مثل معاونت علمی ریاست جمهوری، وزارت ارتباطات، وزارت علوم، وزارت بهداشت، وزارت آموزش و پرورش، مرکز ملی فضای مجازی و همچنین سازمان ملی هوش مصنوعی، با تسریع روند قانون گذاری می‌توانند هوش مصنوعی در بستر جامعه پیش ببرند. توسعه هوش مصنوعی به پرورش نیروی انسانی متخصص کمک خواهد کرد.
رئیس کمیته فناوری کمیسیون صنایع و معادن مجلس، با اشاره به صحبت‌های رهبر انقلاب درباره لزوم پیشرفت در حوزه هوش مصنوعی، گفت: من امیدوارم سازمانی که حدود یک سال پیش تشکیل شده، هرچه سریعتر محوریت امور را به‌عهده بگیرد و تقسیم کاری که در قانون پیشبینی شده، در حوزه‌های مختلف از جمله بین وزارتخانه‌ها به‌درستی اجرایی شود. باید در این زمینه یک جهش واقعی اتفاق بیفتد. ما باید جزو ده کشور برتر دنیا قرار بگیریم؛ این همان خواسته‌ای است که مقام معظم رهبری مطرح فرمودند. در حال حاضر فاصله ما با آن جایگاه زیاد است.
آقای طاهری در ادامه گفت: این هدف نیاز به یک جهش و همکاری و هم‌افزایی جدی میان بخش‌های مختلف دارد. ما در مجلس، چه در حوزه بودجه، چه در زمینه ساختار، و چه در بحث روان‌سازی دسترسی به داده‌ها برای شرکت‌های دانش‌بنیان، تلاش کردیم خلأ‌های قانونی را شناسایی و برای آنها راه‌حل ارائه کنیم تا شرایط این جهش آماده شود. در بحث هوش مصنوعی و زیرساخت‌های آن، ما در لایه‌های زیرین دچار بیشترین فاصله با استاندارد‌های جهانی هستیم. بخشی از این لایه‌های عمیق، فناوری‌هایی مثل میکروالکترونیک هستند.
برای جبران چند سال عقب ماندن، باید بودجه جدی به هوش مصنوعی اختصاص دهیم
نایب‌رئیس فراکسیون هوش مصنوعی مجلس درباره لزوم سرمایه گذاری در حوش هوش مصنوعی گفت: ما باید در این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری کنیم؛ فقط با قانون‌نویسی و سخنرانی کاری پیش نمی‌رود. اگر واقعاً می‌خواهیم عقب‌ماندگی چندین‌ساله را جبران کنیم، باید برای اینها بودجه اختصاص دهیم. حتماً باید سرمایه‌گذاری جدی، آن هم در بخش دولتی صورت گیرد. چون در مراحل ابتدایی کار، امکان رقابت برای کشور وجود ندارد و بخش خصوصی اگر بخواهد در این زمینه ورود کند، با شرکت‌هایی روبه‌روست که سال‌ها در حوزه میکروالکترونیک سرمایه‌گذاری کرده‌اند و در مقیاس انبوه تولید دارند. مثلاً اگر یک چیپ را تولید می‌کنند، بلافاصله چندصد میلیون عدد از آن را به بازار عرضه می‌کنند.
آقای طاهری در ادامه گفت: اگر بخواهیم نیاز داخلی خودمان را پاسخ دهیم، در اوایل کار قطعاً هزینه‌ها بالاتر خواهد بود و ممکن است صرفه اقتصادی برای بخش خصوصی نداشته باشد. بنابراین، در ابتدای راه باید حاکمیت، بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان چه در حوزه میکروالکترونیک و چه در زمینه‌هایی مثل فناوری کوانتوم در کنار یکدیگر سرمایه‌گذاری کنند. این حوزه‌ها باید با سرمایه‌گذاری‌های دولتی به حرکت درآیند تا بعد از آن بخش خصوصی بتواند ادامه کار را به‌دست گیرد و شرکت‌های دانش‌بنیان آن را توسعه دهند.
رئیس کمیته فناوری کمیسیون صنایع و معادن مجلس درباره بحث صندوق خصوصی مطرح شده در طرح ملی هوش مصنوعی گفت: درباره «صندوق خصوصی ۱۰۰ هزار میلیارد ریالی هوش مصنوعی» که در طرح ملی هوش مصنوعی آمده، بحث‌هایی مطرح است. چون ایجاد یک صندوق جدید به لحاظ ساختاری، ممکن است با قانون برنامه هفتم هم‌راستا نباشد. با این حال اگر مجلس بخواهد می‌تواند قانونی را با دو سوم آرا تصویب کند. اگر صحن مجلس اصرار داشته باشد، می‌توان صندوق جدید ایجاد کرد. اگر نه، می‌توانیم از صندوق‌های موجود مانند صندوق نوآوری و شکوفایی استفاده کنیم که در حال حاضر هم هیچ ایراد قانونی ندارند.
نهاد راهبر هوش مصنوعی باید تنها مسولیتش هوش مصنوعی باشد
آقای طاهری با تاکید بر اینکه برای توسعه هوش مصنوعی، وجود نهاد مستقل ضروری است، گفت: ما در نگارش طرح، چارچوب را به گونه‌ای طراحی کرده‌ایم که چه در سطح ساختار و چه در مورد صندوق، نهادی مستقل به‌وجود بیاید که مختص هوش مصنوعی باشد و هیچ وظیفه دیگری نداشته باشد. در همین حال، برخی پیشنهاد داده بودند که اصلاً سازمان هوش مصنوعی تشکیل نشود و آن را ذیل یک دستگاه دیگر تعریف کنیم. اما آن دستگاه‌ها معمولاً چندین مسئولیت دیگر هم دارند و هوش مصنوعی تنها یکی از آنها خواهد بود. ما گفتیم نه! هوش مصنوعی موضوع بسیار مهمی است که باید به صورت مستقل دیده شود.
نایب‌رئیس فراکسیون هوش مصنوعی تصریح کرد: در مورد صندوق هم همین نگاه را داشتیم. الان هم صندوق‌هایی داریم که ممکن است این وظیفه را برعهده بگیرند، ولی آنها معمولاً در حوزه‌های مختلف از شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت می‌کنند. ما صندوقی می‌خواهیم که فقط و فقط مختص هوش مصنوعی باشد. در نهایت تصمیم‌گیری با مجلس است؛ اگر مجلس رأی دو سوم آرا بدهد که صندوق جدید ایجاد می‌شود؛ اگر نه، از صندوق‌های موجود برای پیشبرد اهداف استفاده خواهیم کرد.