به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، طرح مرمت گوی پومودورو در همکاری مشترکی میان پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و اداره موزه‌های دفینه وابسته به بنیاد مستضعفان درحال انجام است.

سرپرست پروژه مرمت گوی پومودورو و عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت : گوی پومودورو اثر هنرمند ایتالیایی آرنالدو پومودورو است که به خاطر آثار برنزی‌اش در سراسر جهان شناخته می‌شود. فلسفه کاری او به لحاظ هنری، خلق آثاری با سطح صیقلی به نشانه کمال است که معمولا بخش‌هایی از آن شکافته شده، به گونه‌ای که راز درون خود را هویدا کند.

منیژه هادیان دهکردی افزود : در ایران، سه نمونه از این اثر هنری وجود دارد. بزرگ‌ترین نمونه در موزه زمان است. یک نمونه دیگر در موزه هنر‌های معاصر و نمونه‌ای مینیاتوری به قطر ۳۰ سانتی‌متر در کاخ نیاوران نگهداری می‌شود. این آثار احتمالا در دهه پنجاه خریداری شده‌اند. همچنین، یک اثر ستونی از پومودورو در نیاوران وجود دارد.

وی گفت : آثار مشابه کره‌ای با ابعاد بزرگ، تنها در چند نقطه محدود جهان مانند سازمان ملل در نیویورک، در ساختمان یونسکو در پاریس و میدان واتیکان ایتالیا دیده می‌شود. ابعاد در حد گوی پومودورو که اکنون در موزه زمان نگهداری می‌شود، محدود است و از این جهت اثر ارزشمندی به شمار می‌آید.

متخصص حفاظت و مرمت و عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود : جنس این گوی از برنز و آلیاژ مس بوده و از سال ۱۳۵۷ در پارک ارم تهران نصب شده بود که در این سالها پاکسازی مناسبی برای آن انجام نشده بود که در نهایت این اثر از پارک ارم به موزه زمان (زیرمجموعه بنیاد مستضعفان) منتقل شد.

هادیان گفت : مشکل اصلی اثر، تغییر رنگ، خوردگی و آلودگی سطحی است که البته اقدامات غیرکارشناسی پاکسازی نیز به این آسیب‌ها افزوده است.

وی مستندسازی و فتوگرامتری را از جمله اقدامات درحال انجام برای شناسایی آسیب‌ها و بررسی و مطالعه این گوی برشمرد و افزود : ما با همراهی مهندس صالحی، متخصص مستندسازی و فتوگرامتری و تهیه هزاران تصویر از اثر و مدل‌سازی، متوجه آسبیب‌ها شده‌ایم. شیبا خدیر، متخصص مرمت فلز و آقای مس‌فروشان نیز هم‌اینک در حال انجام آسیب‌شناسی دقیق به شکل میکروسکوپی برای شناسایی جزئیات آسیب‌ها و خوردگی‌ها و ریزترک‌ها هستند و پس از آن شیوه پاکسازی و تثبیت انجام می‌شود.

سرپرست پروژه مرمت گوی پومودورو گفت : به طور معمول، آثار تاریخی دارای یک لایه پتینه هستند که به صورت طبیعی روی آنها تشکیل می‌شود و باید حفظ شود، اما درباره این اثر خاص، که یک اثر معاصر به‌شمار می‌رود، طی مکاتباتی که با بنیاد پومودورو انجام شده، نظر آنها بر این است که پاکسازی شیء از نظر ظاهری، به گونه‌ای صورت گیرد که به وضعیت اولیه بازگردد؛ یعنی سطح آن براق و صیقلی شود.

هادیان درباره بازه زمانی برآورد شده برای مرمت این اثر گفت: حدود دو هفته از آغاز طرح مرمت می‌گذرد. بررسی‌های اولیه شامل بررسی‌های محیطی، آندوسکوپی و عملیات فتوگرامتری انجام شده است. برآورد برای تکمیل طرح حدود ۱۴ هفته است؛ که بخش عمده پاکسازی است که سطح وسیعی را دربرگرفته است، گردو غبار‌ها نفوذ کرده‌اند و سیاهی‌ها ناشی از آلودگی هوا و ترکیبات سولفیدی مشاهده می‌شود. ما در جریان مرمت، پس از پاکسازی، با رزین‌های مخصوص، سطح گوی را تثبیت خواهیم کرد.

وی افزود: قطعا آثاری که در شرایط محیطی قرار می‌گیرند همیشه مورد تهدید هستند، بنابراین سعی می‌کنیم با استفاده از مواد تثبیت‌کننده بیشتر آنها را محافظت کنیم ولی قطعا این آثار بدون مراقبت دائم به وضعیت قبل بازنمی‌گردند، بنابراین همیشه باید پایش را انجام داد. به همین منظور، مستندسازی دقیق انجام می‌شود تا در آینده امکان مقایسه و تحلیل هرگونه تغییر فراهم باشد.

این متخصص حفاظت و مرمت گفت : هدف از مرمت این گوی با توجه به آنکه همچنان در محیط باز قرار دارد، محافظت بیشتر اثر در برابر عوامل محیطی، چون باران، آلودگی هوا و فضولات پرندگان است.

شیبا خدیر، متخصص مرمت فلز نیز درباره شرایط تامین مواد مرمتی اثر هنری «کره پومودورو» گفت : بنیاد پومودورو مواد مرمتی را معرفی کرده است در تلاش هستیم که یا ماده اولیه مورد استفاده در ساخت این اثر را در داخل کشور بیابیم یا در نهایت از مواد شیمیایی بهره ببریم که به‌طور معمول در فرآیند‌های استاندارد مرمت به‌کار می‌روند.

وی افزود : با توجه به سطح صیقلی و صاف اثر، استفاده از روش‌های مکانیکی باید به حداقل برسد؛ چراکه این روش‌ها می‌توانند باعث ایجاد خراش یا خط و خش روی سطح شوند. در انتخاب روش‌های شیمیایی نیز باید دقت کنیم، چون به هیچ‌وجه نباید تغییر رنگ سطح اتفاق افتد.

این متخصص مرمت تاکید کرد : بیشترین آسیب شناسایی‌شده، تغییر رنگ بوده و البته، مواد چسبنده‌ای که روی اثر شناسایی شده است.

خدیر گفت: در بررسی‌ها می‌خواهیم ببینیم آیا می‌توان از موادی که پیش‌تر در مرمت آثار معاصر مشابه در مجموعه‌های دیگر استفاده کرده‌ایم، بهره ببریم. چند نمونه آزمایشی قبلاً انجام شده و نتایج نسبتاً خوبی داشته‌ایم. اگر این روش‌ها پاسخگو باشند، ادامه می‌دهیم، درغیر این صورت، ممکن است از طریق بنیاد پومودورو برای تهیه مواد اقدام کنیم.

کره پومودورو توسط آرنالدو پومودورو در سال ۱۹۷۴ میلادی ساخته و در سال ۱۳۵۷ به ایران منتقل شده است. وزن این کره برنزی حدود سه تن و از نظر موزه­‌ای، میراث تراز اول هنر معاصر جهان شناخته می­‌شود. نمونه‌هایی از این کره ارزشمند در مقر سازمان ملل، ترینیتی کالج و موزه واتیکان به نمایش درآمده است.

آرنالدو پومودورو متولد ۱۹۲۶ بوده و کار خود را در میلان ایتالیا و پژوهش در مسائل فضای تجسمی آغاز کرده است.