یک استاد دانشگاه می‌گوید: « بازگشت تحریم‌ها به معنای پایان راه نیست بلکه می‌تواند آغاز یک راه جدید برای مذاکرات جدی تر و واقعی‌تر بشود به شرط اینکه ایران و طرفین غربی به خصوص ایالات متحده امریکا اراده دیپلماتیک لازم را برای حل مسئله هسته‌ای ایران و و رسیدن به یک توافق جامع‌تر داشته باشند.»

خبرآنلاین – شهاب شهسواری: عصر روز جمعه، قطعنامه پیشنهادی کره جنوبی، به عنوان رئیس دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل متحد برای استمرار لغو تحریم‌های ایران و متوقف کردن فرآیند اسنپ‌بک با ۹ رای منفی به تصویب نرسید، تا فرآیند اسنپ‌بک به مسیر خودکار خود برای بازگرداندن تحریم‌ها از روز ۵ مهرماه امسال ادامه دهد.

از قبل پیش‌بینی می‌شد که در فقدان یک توافق حداقلی میان ایران و سه کشور اروپایی، امکان توقف فرآیند اسنپ‌بک تا پیش از پایان مهلت ۳۰ روزه آن در ۵ مهر، غیر ممکن باشد. واکنش سرد سه کشور اروپایی به ابتکار سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، نشان داد که کشورهای اروپایی خواستار گام‌های عملی بزرگ از سوی ایران برای توقف فرآیند اسنپ‌بک هستند.

علی‌رضا سلطانی، استاد دانشگاه تاکید می‌کند که رای‌گیری دیروز به معنای بازگشت قطعنامه‌ها نیست و همچنان تا شنبه هفته آینده فرصت برای استمرار دیپلماسی وجود دارد. به اعتقاد این استاد دانشگاه حتی اگر تا ۵ مهر نیز توافقی حاصل نشود و قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت مجددا اعمال شود، در صورت اراده سیاسی در طرف‌های اصلی، یعنی ایران و آمریکا، امکان رسیدن به یک توافق جامع جدید برای حل و فصل اختلاف‌های دیرینه دو کشور وجود دارد.

در ادامه متن کامل گفت و گوی «خبرآنلاین» با علی‌رضا سلطانی، استاد دانشگاه را مطالعه می‌کنید:

*** نشست دیروز شورای امنیت چرا برگزار شد و نتیجه آن چه معنایی برای ایران داشت؟

نشست دیروز شورای امنیت در خصوص تصمیم گیری برای تداوم لغو تحریم‌های سازمان ملل متحد در علیه ایران بود که از زمان اجرای برجام تا به امروز تعلیق شده‌بودند، اما بعد از آنکه کشورهای اروپایی تصمیم گرفتند فرایند مکانیسم ماشه را فعال کنند، این نشست در واقع اولین جلسه برای رسیدگی به این موضوع بود.

همانطور که قابل پیش‌بینی هم بود این جلسه و قطعنامه پیشنهادی از سوی رئیس دوره‌ای شورای امنیت به نتیجه مشخصی نرسید.

با تصویب نشدن این قطعنامه در واقع وضعیت بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران همچنان جدی و فعال خواهد بود.

با توجه به جمیع شرایط این موضوع قابل پیش بینی بود که این قطعنامه با مخالفت سه کشور اروپایی و همچنین ایالات متحده امریکا و طبیعتاً همپیمانان آنها به عنوان عضو غیر دائم شورای امنیت مواجه خواهد شد.

*** آیا این تصمیم به معنای بازگشت قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت است؟

این اولین اقدام بود و نمی‌توان گفت که نشست دیروز به معنای قطعی شدن بازگشت تحریم‌ها بود.

در واقع آنچه با نام ماشه خوانده می‌شود، هنوز چکانده نشده‌است.

به هر حال تا ۵ مهرماه همچنان این فرصت باقی است که ایران به اضافه کشورهای متحدش، یعنی چین و روسیه وارد مذاکرات فرشده و بسیار جدی با کشورهای اروپایی و آمریکا شوند تا بتوانند به یک جمع‌بندی برسند و این جمع‌بندی را در قالب قطعنامه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب برسانند.

اما این مسیر، بسیار سخت و پیچیده‌است و فرصت بسیار اندکی وجود دارد و خیلی مشکل است که ایران و کشورهای اروپایی و آمریکا بتوانند به یک جمع بندی مشخص و مرضی الطرفین برسند که بتواند به یک قطعنامه‌ای برای تداوم لغو تحریم‌های ایران منجر شود.

*** با توجه به آنچه گفتید آیا امیدی وجود دارد که بتوان جلوی بازگشت تحریم‌ها را گرفت؟

واقعیت این هست که نباید تا ۵ مهر ماه درها دیپلماسی رو کاملاً بسته نگه داشت.

به نظر می‌رسه که تحرکات دیپلماتیک ایران با همراهی دو کشور چین و روسیه و برخی از اعضای غیر دائم شورای امنیت مثل الجزایر و پاکستان تداوم پیدا بکند تا پیش‌نویس قطعنامه‌ای را برای تمدید تعلیق قطعنامه‌ها مجددا ارائه کنند.

همچنین می‌توان انتظار داشت که ایران پیشنهادهای جدیدی رو روی میز مذاکره با کشور سه کشور اروپایی و همچنین مذاکره با ایالات متحده امریکا قرار بدهد.

شاید بتواند در این فاصله اندک یک هفته‌ای به یک جمع بندی نسبی برسند تا دست کم نتیجه این باشد که قطعنامه‌ای تصویب شود که به تداوم لغو تحریم‌ها برای مدت مشخص ۳ تا ۶ ماه یا حتی بیشتر برای فرصت دادن به مذاکرات بیانجامد، اما همانطور که عرض شد، رسیدن به این مساله بسیار مشکل است.

*** چرا پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران برای جلوگیری از اسنپ‌بک مورد توجه کشورهای اروپایی قرار نگرفت و اروپایی‌ها با تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ موافقت نکردند؟

ایران اخیراً توافقی را با آژانس برای از سرگیری همکاری‌ها انجام داد. این اقدام ایران در واقع گامی بود در جهت همراه شدن با سیاست دولت‌های اروپایی که خواهان از سرگیری نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران بودند.

در عین حال اخیرا سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران پیشنهادی به سه کشور اروپایی برای باز نگه داشتن در دیپلماسی و تداوم مذاکرات سیاسی و هسته‌ای ارائه داد.

اما گویا نه توافق ایران و آژانس و نه پیشنهادی که ایران به سه کشور اروپایی داد، نتوانست آنها را مجاب کند.

انتظارات این کشورها از ایران به خصوص بعد از جنگ ۱۲ روزه بسیار افزایش یافته‌است.

به هر حال صدماتی که ایران در حوزه هسته‌ای دیده‌است و آسیب‌هایی که به تاسیسات هسته‌ای ایران وارد شده‌است، باعث شده‌است که انتظارات طرف مقابل از ایران افزایش پیدا کند.

در واقع سه کشور اروپایی در تلاش هستند که از این فرصت محدودی که دارند نهایت استفاده را ببرند و ایران را در تحت فشارهای بیشتری قرار بدهند که ایران امتیازات بیشتری چه در حوزه سیاسی، در حوزه منطقه‌ای، چه در حوزه نظامی و همچنین در حوزه هسته‌ای به اروپا داده شود.

از نظر سه کشور اروپایی پیشنهادهای آقای عراقچی پیشنهادهای حداقلی محسوب میشه و این مسئله باعث شد که در اولین گام به صورت خیلی جدی مخالفت خودشان را اعلام بکنند و مانع از تصویب قطعنامه تداوم لغو تحریم‌های ایران یا پایان دادن به تحریم‌های سازمان ملل بشوند.

پیش‌بینی من این است که در روزهای آینده همانگونه که اشاره شد تحرکات جدیدی آغاز شود و پیشنهادهای مجدد از طرف روسیه یا چین ارائه بشه که به عنوان پیش نویس قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل مجدد مطرح شود.

تصویب چنین قطعنامه‌ای مستلزم رد و بدل شدن پیام‌های جدی‌تر و جدی‌تری بین ایران با سه کشور اروپایی و همچنین ایالات متحده امریکا است.

*** آیا سفر رئیس جمهور به نیویورک برای شرکت در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد ممکن است کمکی به حل مساله بکند؟

میتوان انتظار انتظار داشت که در روزهای آینده به خصوص با سفر آقای پزشکیان و تیم دیپلماتیک ایران به نیویورک مذاکرات خیلی جدی‌تر و سخت‌تری در به صورت مستقیم‌تر حتی بین سران و همچنین بین وزرای خارجه ایران و سه کشور اروپایی در محل سازمان ملل اتفاق بیافتد.

از این روزنه تا ۵ مهر ماه می‌توان استفاده کرد و تا به قطعنامه‌ای برسند که نتیجه آن تمدید ۶ ماهه یا کمتر یا بیشتر برای استمرار لغو تحریم‌ها باشد تا به مذاکرات برای رسیدن به یک توافق زمان داده‌شود.

*** با توجه به اینکه ایران تهدید کرده‌است در صورت بازگشت تحریم‌ها، اروپا را کاملا از مذاکرات هسته‌ای کنار می‌گذارد و توافقنامه همکاری با آژانس را نیز لغو می‌کند، فکر می‌کنید در صورت نرسیدن به توافق تا ۵ مهر آیا پنجره دیپلماسی کاملا مسدود خواهد شد؟

حتی اگر مکانیزم ماشه هم عملی بشود و در واقع تحریم‌های شورای سازمان ملل ۵ مهرماه بعد از ۱۰ سال باز گردند و تحرکات دیپلماتیک و دیدارهای احتمالا مستقیم در نیویورک نتیجه نرسد، باز هم به این به معنا نیست که فرصت دیپلماسی پایان یافته‌است.

ایران مجددا می‌تواند وارد مذاکرات خیلی جدی‌تری با کشورهای هم اروپایی و هم آمریکا بشود و با یک فرصت زمانی بیشتر به یک توافق جامع‌تری برسند.

توافق جامع جدید که ممکن است متفاوت از برجام باشد مجددا می‌تواند منجر به صدور قطعنامه‌ای مشابه قطعنامه ۲۲۳۱ شود که تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد رو لغو کند.

علاوه بر این، فرصت مذاکرات بعد از بازگشت قطعنامه‌ها این بار می‌تواند برای کاهش یا از بین رفتن تحریم‌های ایالات متحده استفاده شود.

به واقع باید اینگونه نظر داد که شاید حتی بازگشت تحریم‌های سازمان ملل می‌تواند پنجره‌ای را باز کند که این پنجره منجر به فعال شدن ایالات متحده امریکا در پرونده هسته‌ای ایران و مسائل سیاسی و هسته‌ای ایران بشود.

ایالات متحده آمریکا تحت حاکمیت ترامپ در قالب خروج از برجام از پرونده هسته‌ای ایران بیرون رفته‌بود و الان در واقع لازم است که ایالات متحده مجدداً به جریان باز بگردپپ و این بازگشت به وضعیت مذاکرات ایران با غرب شاید فرصتی ایجاد بکند که علاوه بر لغو تحریم‌های سازمان ملل تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده امریکا را هم تحت تاثیر قرار بدهد و تا حدی از آنها رهایی پیدا بکند.

بنابراین بازگشت تحریم‌ها به معنای پایان راه نیست بلکه می‌تواند آغاز یک راه جدید برای مذاکرات جدی تر و واقعی‌تر بشود به شرط اینکه ایران و طرفین غربی به خصوص ایالات متحده امریکا اراده دیپلماتیک لازم را برای حل مسئله هسته‌ای ایران و و رسیدن به یک توافق جامع‌تر داشته باشند.

*** شما تا چه اندازه به چنین سناریویی خوش‌بین هستید؟

موفقیت این مسیر به رفتاری که طرفین بعد از بازگشت تحریم‌ها از خودشون نشان میدهند، وابسته است.

واکنش‌های هیجانی یا احساسی از سوی طرفین به خصوص از طرف ایران، مثلاً خروج از ان پی تی یا بستن در همکاری‌ها با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای می‌تواند رفتاری باشد که این فرصت دیپلماتیک مجدد را از بین ببرد.

*** چنین رفتارهای هیجان چه نتایجی ممکن است بر جا بگذارد؟

رفتارهای هیجانی می‌تواند یک امر بسیار خطرناک قلمداد بشود.

چنین رفتارهایی حتی منجر به این شود که ایران به صورت برنامه‌ریزی شده از سوی کشورهای متخاصم اروپایی و آمریکا به ذیل ماده ۴۲ فصل هفتم منشور ملل متحد برود.

۶ قطعنامه موجود شورای امنیت که با اسنپ‌بک در ۵ مهرماه باز می‌گردند، تحت ماده ۴۱ منشور ملل متحد هستند، اما ماده ۴۲ وضعیت بسیار سخت و خطرناک‌تری است در آن چارچوب اقدام نظامی علیه ایران در واقع قانونمند میشود.

این اتفاق اتفاق سخت و خطرناکی خواهد بود.

بنابراین دستگاه دیپلماسی ایران باید نهایت نهایت در واقع تدبیر و برنامه ریزی لازم را داشته باشد تا بتواند از رفتارهای هیجانی و احساسی که بعضاً در از سوی برخی از جریان‌ها یا گروه‌های سیاسی دیده می‌شود اجتناب کند.

البته انتقادها، مخالفت‌ها یا برخی واکنش‌ها می‌تواند طبیعی باشد، اما این رفتارها هیچگاه نباید تبدیل به سیاست اقدام آسیب‌زای عملی از سوی حاکمیت بشود و اقدامی صورت بگیرد که منجر به اقدام متقابل کشورهای غربی به خصوص ایالات متحده امریکا شود.

*** می‌توان اینگونه برداشت کرد که بازگشت تحریم‌های شورای امنیت هم یک فرصت است و هم یک تهدید؟

به هر حال این شرایط می‌تواند یک فرصت باشد حالا جدای از اینکه مخاطرات و چالش‌های آن خیلی بیشتر است، اما در عین حال می‌تواند فرصتی هم برای طرفین باشد تا بتوانند به یک توافق جامع تر جدیدتر و به روزتری برسند.

در واقع زمان آن فرا رسیده‌است که ایران و آمریکا مسائل و چالش‌های دیرینه خودشان را در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه سیاسی حل و فصل بکنند و فضا رو برای یک مناسبات جدید با بهره‌گیری از رویکرد و رفتاری که رئیس جمهور آمریکا در پیش گرفته‌است، ایجاد کنند.

*** آیا بیانیه‌های روسیه و چین در مخالفت با مشروعیت بازگشت تحریم‌ها، کمکی به ایران در مواجهه با تحریم‌های شورای امنیت می‌کند؟

پکن و مسکو اعلام کرده‌اند که فعال شدن مکانیزم ماشه، بازگشت تحریم‌ها و و تصمیم دیروز شورای امنیت و کشورهای اروپایی را غیر قانونی قلمداد می‌کنند و حتی اعلام کردند که نسبت به بازگشت تحریم‌ها متعهد نیستند.

این رفتار اگرچه یک رفتار قابل دفاعی است اما طبیعتاً یک موضع‌گیری سیاسی است و به لحاظ حقوقی بر اساس قطعنامه سازمان ملل مبنای حقوقی لازم را ندارد و اینکه این کشورها اعلام بکنند که ما پایبند به آن نیستیم به لحاظ سیاسی می‌تواند آثاری داشته‌باشد، اما به لحاظ حقوقی این عدم پایبندی معنایی ندارد.

به خصوص با توجه به اینکه به هر حال این قطعنامه‌ها قبلاً صادر شده‌اند چین و روسیه هم آنها را تایید و تصویب کردند و در قالب قطعنامه ۲۲۳۱ هم پذیرفته‌شده‌است.

بنابراین به لحاظ حقوقی موضوعیتی ندارد اما به لحاظ سیاسی بله می‌تواند در واقع قابل توجه باشد. اما این بیانیه مانع از بازگشت تحریم‌ها علیه ایران نخواهد شد و باید اینگونه ارزیابی کرد که چین و روسیه لازم است که تحرکات حقوقی خودشون رو هم در شورای امنیت افزایش بدهند ابتکار عمل‌های جدیدتری را در فرصت باقیمانده تا ۵ مهر ماه ارائه دهند.

این دو کشور می‌توانند پیش نویس قطعنامه‌های جدیدی را ارائه کنند که در راستای توافقاتی که ایران با غرب به دست می‌آورد باشد و از ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک خودشان در جهت تقویت موقعیت ایران استفاده کنند و به مذاکرات دیپلماتیک ایران با اروپا و آمریکا کمک کنند.

بیانیه‌های چین و روسیه تا حد زیادی حمایت سیاسی محسوب می‌شود و فاقد ضمانت اجرایی حقوقی و هست و هیچگاه مانع از این نخواهد شد که تحریم‌های شورای امنیت تحریم‌های سازمان ملل مانع از این بشه که تحریم‌های سازمان ملل باز بگردد.

۴۲/۴۲

کد خبر 2117672

خرید ارزان بلیط هواپیما از 900 ایرلاین رزرو ارزان 1.5 میلیون هتل در سراسر دنیا خرید آنلاین بلیط قطار با بهترین قیمت انواع تورهای مسافرتی، برای هر نوع سلیقه اخذ ویزای آنلاین 50 کشور در کوتاه‌ترین زمان صدور فوری انواع بیمه مسافرتی داخلی و خارجی

• فرانسه: روز دوشنبه در ساعت ۱۵ به وقت نیویورک تکلیف فلسطین مشخص می‌شود

• چرا جنگ غزه را کِش می دهند؟

• خطیب‌زاده: پنجره دیپلماسی همچنان باز است

• وال‌استریت‌ژورنال: آمریکا در حال گفت‌وگو با طالبان برای بازگشت به بگرام است

• پنجره دیپلماسی برای اجتناب از اسنپ‌بک هنوز بسته نشده‌ / واکنش‌های هیجانی خطرناک است / بیانیه‌های چین و روسیه ضمانت اجرایی حقوق ندارد