عشق‌های ساکت آوارگان لبنانی
کتاب «یازده زندگی» با نگاهی واقع‌گرایانه و چندلایه، مجموعه‌ای از روایت‌های صادقانه و تأثیرگذار یازده آواره فلسطینی ساکن لبنان را در قالب متنی مستند، ادبی و انسان‌محور به تصویر می‌کشد.
به گزارش مشرق، کتاب «یازده زندگی» با ترجمه حبیب یوسف‌زاده و کوشش محمدعلی خالدی، به‌تازگی توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است. این اثر، مجموعه‌ای از روایت‌های انسانی و چندلایه از زندگی یازده آواره فلسطینی ساکن لبنان است که در قالب مستندنگاری ادبی، تجربه‌های زیسته و تلخ خود را از تبعید، بی‌خانمانی، آرزو و هویت‌پریشی روایت می‌کنند.
این مجموعه، اثری تأمل‌برانگیز در حوزه ادبیات مقاومت به شمار می‌رود و با نگاهی انسان‌محور، مخاطب را به جهان درونی شخصیت‌هایی می‌برد که سال‌ها در سایه کوچ اجباری و محرومیت، به‌دنبال حفظ کرامت انسانی خود زیسته‌اند.
«یازده زندگی» صرفاً یک کتاب در قالب گزارش یا خاطره‌نویسی نیست، بلکه تلاشی است برای بازنمایی وجوه پنهان زندگی در تبعید؛ جایی که واقعیت‌های تلخ با امیدهای کوچک و گاه شکننده در هم می‌آمیزند. نویسندگان این مجموعه، با بهره‌گیری از سبک‌ها و لحن‌های متنوع، تصویری زنده و ملموس از زندگی فلسطینیان مهاجر در لبنان ترسیم کرده‌اند که از سطح روایت فردی فراتر می‌رود و به بازتابی از وضعیت اجتماعی و تاریخی فلسطین بدل می‌شود.
هر یک از روایت‌های این کتاب با زبانی خاص و سبک بیانی متفاوت ارائه شده است؛ از روایت‌های اعتراف‌گونه و خودمانی گرفته تا بیانی جدی، تحلیلی، شاعرانه یا مستند. این تنوع در سبک و لحن، یکی از قابل توجه ترین ویژگی‌های «یازده زندگی» است که نه‌تنها به جذابیت اثر می‌افزاید، بلکه آن را به کتابی چندصدایی تبدیل می‌کند؛ کتابی که در آن، هویت‌های گوناگون و تجربه‌های متنوع زیستی مجال بروز پیدا می‌کنند.
نویسندگان در این مجموعه تلاش کرده‌اند از یک‌سو، روایت‌هایی شخصی و جزئی را بازگو کنند و از سوی دیگر، این روایت‌ها را به مسائل کلان‌تری مانند تبعید، بی‌وطنی، تعلق و حفظ هویت پیوند دهند. نتیجه، خلق متنی است که هم در سطح فردی قابل لمس است و هم در سطوح تاریخی و اجتماعی قابل تحلیل.
کتاب با مقدمه‌ای از پرلا عیسی، نویسنده و پژوهشگر فلسطینی، آغاز می‌شود. این مقدمه با عنوان «روایت زندگی در آوارگی» نگاهی فلسفی و انسان‌محور به مفهوم تبعید ارائه می‌دهد. عیسی در این نوشته، تبعید را تنها یک وضعیت جغرافیایی یا سیاسی نمی‌داند، بلکه آن را تجربه‌ای پیچیده و چندوجهی معرفی می‌کند که با احساساتی نظیر بی‌ریشگی، گم‌گشتگی، آرزوی بازگشت و تلاش برای یافتن معنا در دل ناپایداری گره خورده است.
او در این مقدمه، مخاطب را از همان ابتدا با چالش‌های زندگی در تبعید آشنا می‌کند و بستری فکری برای ورود به روایت‌های کتاب فراهم می‌آورد. این مقدمه در واقع یک دعوت به تأمل است؛ دعوت به شنیدن صدای کسانی که اغلب نادیده گرفته می‌شوند.
راویان «یازده زندگی» هر یک از تجربه‌ها، آرزوها، ناکامی‌ها و خاطرات خود می‌گویند. از عشق‌هایی که در سکوت شکل گرفته‌اند تا حسرت‌هایی که با تبعید گره خورده‌اند. برخی از این روایت‌ها احساسی و شاعرانه‌اند و برخی دیگر با نگاهی دقیق و مستند به واقعیت‌های اجتماعی پرداخته‌اند. اما آنچه در همه این روایت‌ها مشترک است، صداقت در بیان و تلاش برای زنده نگه‌داشتن روایت آوارگان است.
در بخشی از کتاب، یکی از راویان می‌نویسد:
«حکایت یک فلسطینی واقعاً مضحک است. اگر فلسطینی باشید نمی‌توانید در فلسطین زندگی کنید؛ اما اگر تابعیت غربی بگیرید، می‌توانید. ولی همیشه این سؤال باقی می‌ماند که آیا می‌خواهید همچنان فلسطینی بمانید یا نه؟ البته چنین چیزی در اسناد هویت شما قید نمی‌شود، اما آخرین عامل جنون من است. آیا اوراق شناسایی خارجی می‌تواند مرا از آرمانم دور کند؟»
این جمله، به‌تنهایی نمایانگر تضاد درونی، آشفتگی هویتی و دغدغه‌ای بنیادین در زندگی یک تبعیدی است؛ دغدغه‌ای که در سراسر کتاب موج می‌زند.
کتاب «یازده زندگی» را می‌توان از منظر تاریخی نیز اثری درخور توجه دانست. این روایت‌ها گرچه شخصی‌اند، اما در مجموع، بازتابی از تاریخ معاصر فلسطین و تجربه جمعی تبعید فلسطینیان هستند. هر داستان، قطعه‌ای از پازل بزرگ‌تری را شکل می‌دهد که در آن، خشونت استعمار، کوچ اجباری، تلاش برای بقا، و چالش‌های اجتماعی مهاجران نقش پررنگی دارد.
کتاب همچنین به ابعاد مختلف زندگی فلسطینیان آواره می‌پردازد؛ از بحران‌های هویتی گرفته تا مشکلات اقتصادی، محدودیت‌های اجتماعی، جدال با گذشته و امید به بازگشت. همین پیوند میان تجربه شخصی و زمینه تاریخی است که به اثر، اهمیت مضاعفی می‌بخشد.
«یازده زندگی» در عین آنکه اثری ادبی است، کارکردی مستندسازانه نیز دارد. این کتاب، به‌نوعی تریبونی است برای صداهایی که کمتر شنیده شده‌اند؛ کسانی که در میانه بحران‌های سیاسی و رسانه‌ای، اغلب در حاشیه قرار گرفته‌اند. راویان این کتاب، بی‌آنکه مدعی قهرمانی یا فداکاری باشند، تنها از زیست روزمره خود در شرایط سخت سخن می‌گویند. همین سادگی و صداقت است که روایت‌ها را تأثیرگذار و ماندگار می‌سازد.
کتاب «یازده زندگی» اثری است که در آن روایت‌های واقعی و چندلایه از تجربه تبعید، به‌دور از شعار و اغراق، با زبانی انسانی و گاه شاعرانه بیان شده‌اند. این کتاب، هم یک سند اجتماعی است، هم یک متن ادبی، و هم روایتی از پایداری و زیستن در تبعید. به‌واسطه تنوع لحن، دقت در جزئیات و صداقت در بیان است.
این مجموعه، نه‌تنها به بازنمایی زندگی در تبعید می‌پردازد، بلکه امکان هم‌ذات‌پنداری، درک عمیق‌تر و شنیدن روایت‌هایی را فراهم می‌کند که پشت مرزها و تیترهای خبری پنهان مانده‌اند. در شرایطی که روایت‌های رسمی و سیاسی از مسئله فلسطین، اغلب از تجربه انسانی فاصله می‌گیرند، «یازده زندگی» پلی است میان تاریخ و انسان؛ میان سیاست و روایت.
کتاب «یازده زندگی» با ترجمه حبیب یوسف‌زاده و کوشش محمدعلی خالدی و با شمارگان ۱۲۵۰ نسخه و به بهای ۲۷۵ هزار تومان در ۳۳۶ صفحه در انتشارات سوره مهر منتشر شده است.
